BAB 7 | KOORDINASI BADAN

TOPIK 7.1 - SISTEM ENDOKRIN MANUSIA

  • Pada suatu pagi Borhan ke kebun getah milik keluarganya untuk menoreh getah. Bersebelahan lokasi Borhan sedang menoreh getah terdapat satu parit yang agak lebar. Agar sukar untuk melangkah parit tesebut dan jikalau sesiapa yang melangkah pasti akan terjatuh ke dalamnya.

  • Ketika Borhan sedang leka menoreh getah, tiba-tiba dia terdengar dengusan nafas seperti seekor binatang. Sebalik sahaja Borhan menoleh ke arah bunyi itu, rupa-rupaya seekor harimau berdiri tegak memerhatikan Borhan dalam jarak hanya 5 meter darinya. Apa agaknya yang akan Borhan lakukan? Borhan terus berlari dengan lajunya ke arah parit tadi kerana itu sahaja laluan yang ada, lalu melompat dengan sedaya upaya dan dia berjaya melepasi parit yang lebar tadi dengan selamat. Bagaimana Borhan memperolehi tenaga sehinggakan dia mampu melompat melepasi parit yang lebar tadi?

PENJELASAN

Apabila Borhan terpandang harimau, malumat akan dihantar ke otak dan otak akan menghantar respon iaitu tindak balas ke otot dan kelenjar. Kelenjar endokrin akan merembeskan hormon dan menyebabkan berlakunya peningkatan:

  • kadar denyutan jantung.

  • kadar pernafasan

  • tekanan darah.

  • paras glukosa meningkat.

  • kadar metabolisme.

Kesannya:

  • kadar dengupan jantung meningkat dan darah dapat menghantar oksigen ke seluruh badan dengan lebih cepat .

  • lebih banyak glikogen simpanan ditukar kepada glukosa.

  • otot mendapat lebih banyak tenaga.

  • Oleh sebab itu Borhan boleh lompat parit yang lebar tadi.

SISTEM ENDOKRIN MANUSIA

  • Sistem endokrin manusia terdiri daripada enam kelenjar utama iaitu pituitari, tiroid, edrenal, pankreas, ovari dan testis.

  • Kelenjar endokrin adalah kelenjar tanpa duktus yang berfungsi untuk menghantar maklumat ke seluruh badan menggunakan hormon.

  • Hormon dirembeskan oleh kelenjar akan mengalir ke dalam darah dalam jumlah yang kecil dan bertindak sebagai perantara kimia untuk gerak balas badan.

  • Setiap hormon memiliki fungsi yang berbeza dan khusus terhadap organ sasaran tertentu untuk gerak balas.

  • Secara umumnya, hormon yang dirembeskan ini adalah sejenis protein yang memberikan kesan jangka masa yang lama, gerak balasnya adalah perlahan, merangsang fungsi tisu atau organ khusus dan dirembeskan dalam kuantiti yang sedikit.

KEDUDUKAN KELENJAR ENDOKRIN & FUNGSINYA

PIUITARI

  • Terletak di bawah serebrum.

  • Dikenali sebagai kelenhar induk kerana mengawal fungsi kelenjar endokrin yang lain.

  • Merembeskan hormon berikut:

    1. Hormon pertumbuhan yang mengawal pembahagian sel dan pertumbuhan manusia.

    2. Hormon antidiuresis (ADH) membantu ginjal mengawal air dalam badan.

OVARI

  • Merembeskan hormon estrogen yang berfungsi untuk:

    1. Mengawal perkembangan uterus untuk penghasilan ovum & penempelan embrio.

    2. merangsang perkembangan ciri-ciri seksual sekunder perempuan seperti perkembangan payudara & pembesaran pinggul.

  • Merembeskan hormon progesteron yang berfungsi untuk mengawal ketelabalan dinding uterusuntuk penempelan embrio.

TESTIS

  • Merembeskan hormon testosteron untuk:

    1. kawal penghasilan sperma.

    2. merangsang perkembangan ciri-ciri seksual sekunder lelaki seperti suara garau dan misai.

PANKREAS

  • Merembeskan hormon insulin untuk mengawal paras glukosa dalam darah

  • Merangsang pertukaran glukosa berlebihan kepada glikogen untuk disimpan dalam hati.

ADRENAL

  • Merembeskan hormon adrenalin untuk menyediakan badan kita menghadapi kecemasan dengan meningkatkan:

    1. kadar metabolisme

    2. kadar denyutan jantung

    3. paras glukosa dalam darah

  • Adrenalin juga mengawal jumlah garam mineral dalam badan.

TIROID

  • Merembeskan hormon tiroksina untuk:

    1. menambahkan kadar metabolisme dalam badan.

    2. mengawal atur pertumbuhan dan pekembangan fizikal dan mental kanak-kanak.

KESAN KETIDAKSEIMBANGAN HORMON KE ATAS KESIHATAN MANUSIA

HORMON PERTUMBUHAN

KESAN KEKURANGAN HORMON PERTUMBUHAN

Kekerdilan (Dwarfisme)

  • Menyebabkan pertumbuhan terencat.

KESAN BERLEBIHAN HORMON PERTUMBUHAN

Kegergasian (Giantisme)

  • Kelenjar pituitari merembeskan hormon pertumbuhan secara berlebihan semasa kanak-kanak menyebabkan pertumbuhan abnormal tulang, otot dan kebanyakan organ dalaman.

Akromegali

  • Hormon pertumbuhan dirembeskan secara berlebihan semasa peringkat dewasa.

  • menyebabkan pertumbuhan abnormal berlaku terutamanya pada kaki, tangan, dahi & rahang.

HORMON ANTIDIURETIK (ADH)

KESAN KEKURANGAN HORMON ANTIDIURETIK (ADH)

Diabetes Insipidus

  • Berlaku apabila hormon ADH dihasilkan di hipotalamus.

  • Air tidak diserap semula di duktus pengumpul di ginjal.

  • Penghasilan urin secara berlebihan & sentiasa dahaga.

  • Merosakkan kelenjar pituitari dan organ ginjal.

  • Gangguan kepada pengawal aturan perkumuhan air kencing.

KESAN BERLEBIHAN HORMON ANTIDIURETIK (ADH)

  • Menyebabkan sakit kepala dan pening.

  • Muntah-muntah dan cepat penat.

  • Isipadu darah meningkat disebabkan badan menyimpan air terlalu banyak.

HORMON INSULIN

KESAN BERLEBIHAN HORMON INSULIN

Diabetes Melitus

  • Glukosa berlebihan tidak dapat ditukar kepada glikogen akibat kekurangan insulin.

  • Aras glukosa dalam darah akan meningkat

  • Menyebabkan diabetes mellitus.

  • Kerosakan boleh berlaku pada kapilari darah dalam ginjal, jantung dan mata.

  • Kerosakan saraf boleh berlaku pada kaki, penyakit ginjal dan strok.

KESAN BERLEBIHAN HORMON INSULIN

Hipoglisemia

  • Paras glukosa dalam darah menjadi terlalu rendah

  • Dahaga yang berlebihan.

  • Delirium Boleh berlaku menyebabkan masalah percakapan, kekeliruan, pitam, lemah badan dan maut.

HORMON TIROKSINA

KESAN KEKURANGAN HORMON TIROKSINA

Hipotiroidisme

  • Apabila kelenjar tiroid kurang aktif dan kurang merembeskan hormon tiroksina.

  • Juga dikenali sebagai penyakit goiter.

  • Kadar metabolisma sangat rendah menyebabkan pertambahan berat badan dan tidak tahan sejuk serta mudah rasa penat.

KESAN BERLEBIHAN HORMON TIROKSINA

Hipertiroidisme

  • Dikenali sebagai penyakit Graves.

  • Kadar metabolisme meningkat mendadak.

  • Fungsi badan menjadi terlalu pantas.

  • Menyebabkan kehilangan berat badan, kadar denyutan jantung menjadi laju dan cepat letih.

HORMON ESTROGEN

KESAN KEKURANGAN HORMON ESTROGEN

  • Kitaran haid tidak tetap, kemandulan dan tulang lemah menyebabkan osteoporosis

  • Berlaku penambahan berat badan.

KESAN BERLEBIHAN HORMON ESTROGEN

  • Bagi perempuan: menyebabkan kembung perut, keguguran rambut, depresi, ketulan bukan kanser pada payu dara dan masalah ingatan.

  • Bagi lelaki: menyebabkan ciri-ciri perempuan menonjol pada lelaki, mati pucuk dan kemandulan.

HORMON TESTOSTERON

KESAN KEKURANGAN HORMON TESTOSTERON

  • Ciri ciri lelaki tidak berkembang bagi lelaki.

  • Pertumbuhan menjadi lambat, organ pembiakan tidak matang, suara tidak garau dan kurang bulu badan.

  • Bilangan sperma yang rendah.

KESAN BERLEBIHAN HORMON TESTOSTERON

  • Bagi perempuan: menyebabkan sifat kelelakian pada wanita, pertumbuhan bulu seperti misai dan jambang, pertambahan jisim otot dan kitar haid terjejas.

HORMON ADRENALIN

KESAN KEKURANGAN HORMON ADRENALIN

  • Tindak balas perlahan semasa kecemasan.

KESAN BERLEBIHAN HORMON ADRENALIN

  • Denyutan jantung laju, tekanan darah menjadi tinggi, penurunan berat badan dan perpeluhan melampau.

SISTEM ENDOKRIN

VIDEO SISTEM ENDOKRIN

Kredit: Cikgu Mendel

LATIHAN

Sertai Saluran Telegram Pendidikan - Klik → TeachTarik EduChannel

Sebarang kesilapan sila maklumkan di sini. Terima kasih.
Rujukan:
  1. Buku Teks Sains Tingkatan 4
  2. Buku Rujukan Sains Tingkatan 4
  3. Youtube (Cikgu Mendel)